Vietnam’ın PISA ve TIMSS Başarısı- Sebat Kültürü

 

Pirinç Tarımı Kültürü ve Pandeminin Kırılgan Ülkeler Üzerindeki Etkisi Malcolm Gladwell’in Outliers kitabında, Asya ülkelerinin eğitimdeki başarılarının kökeni, özellikle pirinç tarımı kültürüne dayandırılır. Pirinç tarımı, sabır, disiplin ve sebat gerektiren bir süreçtir. Asırlardır süren bu tarım pratiği, özellikle Vietnam gibi ülkelerde, çalışkanlık ve uzun vadeli çaba kültürünü şekillendirmiştir. Bu kültürel miras, Vietnam’ın uluslararası eğitim değerlendirmelerinde, özellikle PISA (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) ve TIMSS (Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Çalışması) sınavlarında gösterdiği başarıda önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, COVID-19 pandemisi, özellikle kırılgan kurumlara sahip ülkelerde eğitim sistemlerini derinden etkileyerek bu başarıları riske atmıştır. Bu blog yazısında, Vietnam’ın PISA ve TIMSS performansını, pirinç tarımı kültürünün etkisini ve pandeminin kırılgan ülkeler üzerindeki yıkıcı sonuçlarını ele alacağız.

Pirinç Tarımı ve Sebat Kültürü Pirinç tarımı, Asya toplumlarında yalnızca bir ekonomik faaliyet değil, aynı zamanda bir yaşam biçimidir. Gladwell, Outliers’ta, pirinç tarımının sabır, titizlik ve sürekli çaba gerektirdiğini vurgular. Pirinç tarlalarının hazırlanması, sulanması ve hasat edilmesi, uzun saatler süren yoğun emek ve dikkat ister. Bu süreç, bireylerde disiplin, planlama ve uzun vadeli hedeflere bağlılık gibi değerleri kökleştirir. Vietnam’da bu kültürel miras, eğitim sistemine de yansımıştır. Öğrencilerin matematik, fen bilimleri ve okuma becerilerinde gösterdikleri yüksek performans, bu sebat kültürünün bir yansımasıdır.

Vietnam, düşük gelir seviyesine rağmen, PISA ve TIMSS sınavlarında sürekli olarak OECD ortalamasının üzerinde sonuçlar elde etmiştir. Örneğin, 2012 PISA’da Vietnam, matematikte 511 puanla 17. sırayı, fen bilimlerinde 528 puanla 8. sırayı ve okumada 508 puanla 19. sırayı almıştır. TIMSS 2019’da ise 8. sınıf öğrencileri matematikte 617 puanla 5. sırayı, fen bilimlerinde 576 puanla 7. sırayı elde etmiştir. Bu başarılar, Vietnam’ın eğitim sistemindeki disiplinli yaklaşımı ve öğrencilerin sebatla çalışma alışkanlıklarını yansıtır. Öğretmenlerin yüksek beklentileri, yoğun müfredat ve öğrencilerin düzenli çalışma alışkanlıkları, pirinç tarımı kültüründen miras kalan sabır ve çaba değerleriyle uyumludur.

PISA ve TIMSS Performansı: Vietnam’ın Güçlü Yönleri PISA, 15 yaşındaki öğrencilerin matematik, okuma ve fen bilimleri becerilerini gerçek dünya problemlerine uygulama yeteneklerini ölçer. TIMSS ise daha çok müfredata dayalı bilgi ve becerileri değerlendirir. Vietnam, her iki sınavda da özellikle matematik ve fen bilimlerinde dikkat çekici sonuçlar elde etmiştir. Örneğin:

PISA 2015: Vietnam, fen bilimlerinde 525 puanla 8. sırayı, matematikte 495 puanla 22. sırayı ve okumada 487 puanla 32. sırayı aldı. Bu, Vietnam’ın fen bilimlerinde İngiltere gibi gelişmiş ülkeleri geride bıraktığını gösteriyor.

TIMSS 2019: Vietnam, 8. sınıf matematikte 617 puanla Singapur ve Güney Kore gibi ülkelerle yarıştı. Fen bilimlerinde ise 576 puanla yüksek bir performans sergiledi.

Bu sonuçlar, Vietnam’ın eğitim sisteminin güçlü yönlerini ortaya koyuyor: yüksek okul katılım oranları, disiplinli sınıf ortamları ve öğrencilerin akademik başarıya yönelik kültürel motivasyonu. Ancak, bazı eleştirmenler, bu başarıların ezberci öğretim yöntemlerine dayandığını ve yaratıcı problem çözme becerilerini yeterince teşvik etmediğini öne sürmektedir. Yine de, Vietnam’ın düşük gelir seviyesine rağmen bu sınavlarda gösterdiği performans, sebat kültürünün eğitimdeki etkisini destekler.

Pandeminin Eğitim Üzerindeki Etkisi COVID-19 pandemisi, küresel eğitim sistemlerini derinden sarstı. UNESCO’ya göre, dünya genelinde 1,6 milyardan fazla öğrenci okul kapanmalarından etkilendi ve bu durum öğrenme kayıplarına yol açtı. Vietnam, 2022 PISA sonuçlarında önceki yıllara kıyasla belirgin bir gerileme yaşadı: matematikte 469 puan (31. sıra), okumada 462 puan (34. sıra) ve fen bilimlerinde 472 puan (37. sıra). Bu düşüş, pandeminin eğitim üzerindeki yıkıcı etkisini açıkça gösteriyor.

Pandemi, özellikle kırılgan kurumlara sahip ülkelerde daha sert sonuçlar doğurdu. Kırılgan ülkeler, OECD tarafından çatışma, iç göç, iklim değişikliği veya zayıf yönetim gibi faktörlerle mücadele eden ülkeler olarak tanımlanır. Bu ülkelerde eğitim sistemleri, genellikle yetersiz altyapı, düşük öğretmen kapasitesi ve sınırlı teknolojik erişimle karşı karşıyadır. Vietnam, kırılgan bir ülke kategorisine tam olarak uymasa da, düşük gelir seviyesi ve kırsal bölgelerdeki altyapı eksiklikleri nedeniyle pandemiden olumsuz etkilenmiştir.

Pandeminin Vietnam’daki etkileri şöyle özetlenebilir:

Okul Kapanmaları ve Uzaktan Eğitim: Vietnam’da okullar uzun süre kapalı kaldı ve uzaktan eğitim altyapısı yetersizdi. Kırsal bölgelerdeki öğrenciler, internet erişimi ve teknolojik cihaz eksikliği nedeniyle öğrenme süreçlerinden koptu.

Öğrenme Kayıpları: 2022 PISA sonuçları, Vietnam’ın matematikte 27 puan, okumada 43 puan ve fen bilimlerinde 71 puanlık bir düşüş yaşadığını gösteriyor. Bu, özellikle fen bilimlerinde dramatik bir gerilemedir.

Eşitsizliklerin Artması: Sosyo-ekonomik olarak dezavantajlı öğrencilerin (%34’ü en düşük çeyrekte) pandemiden daha fazla etkilendiği gözlemlendi. Kırsal ve yoksul bölgelerdeki öğrenciler, eğitim materyallerine erişimde zorluk yaşadı.

Kırılgan Kurumlar ve Pandeminin Derin Etkileri Kırılgan ülkelerde, eğitim sistemleri pandemiden daha sert etkilendi. OECD’nin “en kırılgan” olarak sınıflandırdığı 60 ülkenin 40’ı Sahra Altı Afrika veya Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerinde yer alıyor. Bu ülkelerde, çocukların %70’ten fazlası 30 yaşın altında ve eğitim sistemleri zaten sınırlı kaynaklarla mücadele ediyor. Çatışma veya istikrarsızlıkla mücadele eden bu ülkelerde, okul kapanmaları çocukların eğitime erişimini tamamen kesti ve bu durum, çocuk işçiliği ve erken evlilik gibi riskleri artırdı.

Vietnam, bu ülkelerle karşılaştırıldığında daha güçlü bir eğitim sistemine sahip olsa da, pandemi sırasında kırılganlık belirtileri gösterdi. Örneğin, Vietnam’ın kırsal bölgelerindeki okullarda dijital altyapı eksikliği, uzaktan eğitimin etkinliğini sınırladı. Ayrıca, öğretmenlerin dijital becerilerdeki yetersizlikleri ve müfredatın uzaktan eğitime uyarlanmasındaki zorluklar, öğrenme kayıplarını derinleştirdi. Kırılgan ülkelerde bu sorunlar daha şiddetliydi; örneğin, UNESCO’ya göre, çatışma bölgelerindeki çocuklar, diğer ülkelere kıyasla okula gitmeme olasılığında iki kat daha fazla risk altındaydı.

Pandeminin uzun vadeli etkileri, özellikle kırılgan ülkelerde, yalnızca akademik başarılarla sınırlı kalmadı. Eğitim eksikliği, gençlerin iş piyasasına katılımını zorlaştırarak ekonomik kalkınmayı ve toplumsal istikrarı tehdit etti. Vietnam’da, PISA 2022 sonuçlarındaki gerileme, bu risklerin erken bir göstergesi olabilir. Eğitim sisteminin toparlanması için, Vietnam’ın dijital altyapıyı güçlendirmesi, öğretmen eğitimine yatırım yapması ve sosyo-ekonomik eşitsizlikleri azaltmaya yönelik politikalar geliştirmesi gerekiyor.

Sonuç Vietnam’ın PISA ve TIMSS sınavlarındaki başarısı, pirinç tarımı kültüründen miras kalan sebat ve disiplin değerlerinin bir sonucudur. Outliers’ta Gladwell’in vurguladığı gibi, bu kültürel miras, öğrencilerin yoğun çalışma alışkanlıklarını ve akademik başarılarını desteklemiştir. Ancak, COVID-19 pandemisi, Vietnam’ın eğitim sistemindeki kırılganlıkları ortaya çıkardı ve 2022 PISA sonuçlarında belirgin bir gerilemeye yol açtı. Kırılgan kurumlara sahip ülkeler, bu tür krizlerden daha sert etkilenmekte ve eğitimdeki eşitsizlikler artmaktadır. Vietnam’ın ve diğer ülkelerin toparlanması için, eğitimde dijital dönüşüm, eşitlikçi politikalar ve öğretmen kapasitesinin artırılması kritik öneme sahiptir. Eğitim, sadece bireysel başarı için değil, aynı zamanda toplumsal istikrar ve ekonomik kalkınma için bir köşe taşıdır.

Kaynaklar PISA 2022 Results (Volume I), OECD

Programme for International Student Assessment, Wikipedia

TIMSS 2023 International Results

Investing in Quality Education for Economic Development, Peace, and Stability, CSIS