KÜÇÜK PRENS VE DİKTATÖR! ATATÜRK

İlginç olduğuna inandığım bir öğretmenlik deneyimimi paylaşmak istiyorum.  Bir sorunu işaret edip çözüm önerileri sıralamak için değil, sadece görev yaptığım okulun 2. sınıfında bir ay boyunca yaşadığımız süreci anlatmak istiyorum.

Görev yaptığım okulda tüm seviyelerde öğrencilerle bazı çalışmalar yürütüyorum. Özellikle de 2. Sınıf öğrencilerini sıkı takip ediyorum. Senenin başında bir grup kitap belirledim ve söz konusu kitapları çocuklara ben okuyorum. Listenin başına Küçük Kara Balık kitabını koydum tabii ki, ama bu yazıda Küçük Kara Balık’tan bu kadar bahsedeceğim. Adı geçmezse içim rahat etmezdi.

Bu yazının hikâyesi Küçük Prens kitabına dairdir. Yaklaşık bir ay önce kitabı okumaya başladık. Küçük prens kitabını okumak için bir ay çok uzun görünebilir farkındayım ama neden bu kadar uzun sürdüğünü birazdan anlayacaksınız.

Kitabı okumaya başladık.  İlk sayfalarda karşılıklı sorular ve cevapların ardı arkası kesilmiyordu. Çocuklar arasında ciddi bir etkileşim vardı. Gürültülü ama herkesin öğrendiği ya da öğrettiği bir yere dönüşüyordu sınıf o anlarda. Hepsinin bazı fikirleri vardı. Hiç birini engellemedim. Hepsi söyleyeceklerini söyledi. Sorulacak sorularını sordu. Küçük Prens adeta üzerine tartışılsın diye yazılmıştı.  Kitap bize bir şeyler söylüyordu bence. Çocuklar bu konudaki fikirlerini birbirleriyle paylaştı. Kitabın tamamını bu şekilde tamamladık. Tamamladık tamamlamasına ama bir ay sürdü. Okulun müdürü duysa kızardı herhalde. Bir kitap için o kadar vakit fazla değil mi diye. (Bu süre 30 dakikalık 20 ders süresi olabilir.)

 Eee haliyle her bir konu uzun uzun tartışılınca kitabın bitme süresi kabul edilebilir görünüyor.  Bu bir ay süresince çocuklar birbirlerine bir şeyler söylerken, sorular sorarken bir yandan notlar aldım.  Aşağıda belirttiğim tartışma konularına bir bakın bence. Sayfa sayfa hepsinin yerini de belirttim. 

Bunu yapmamın nedenini de açıklayacağım ama şimdi bizim tartışma konularımıza ve kitabın sayfa numaralarına bakalım. Bu arada bu kitap Can Çocuk Yayınları’nın baskısıdır. Cemal Süreya ve Tomris Uyar çevirmiştir. Cemal Süreya ve Tomris Uyar’ı yan yana birçok yerde görürüz ve ben Türk şiirinin romantikliğine vurgu yapmadan buradan hemen uzaklaşıyorum.

Küçük Prens’in

10. sayfasında yılanlar ve zehirden,

14. sayfasında mil uzaklık biriminden,

18. sayfasında gezgenler, güneş ve aydan,

20. sayfasında ön yargıdan,

22. sayfasında Atatürk’ten,

26. sayfasında tohumun bitkiye dönüşmesinden,

31. sayfasında Amerika ve Fransa’nın coğrafi konumundan,

32. sayfasında bitkilerin dikenlerinin koruma vazifesinden,

36. sayfasında ibrik, çalım, paravan, fanus, ödü kopmak kelime ve kelime gruplarının anlamlarından,

40 sayfasında yanardağlardan,

40. sayfasında göçmen kuşlardan,

43. sayfasında krallar ve demokrasiden,

47. sayfasında takvim ve saatten,

48. sayfasında adaletten,

55. sayfasında yıldızlardan,

60. sayfasında dünyanın kendi etrafından dönem süresinden, dağlardan, nehirlerden ve denizlerden,

64. sayfasında tek ve çift sayılardan,

66. sayfasında zencinin ne olduğunu,

68. sayfasında yeni Zelanda’da güneşin erken doğduğunu ve erken battığını,

68. sayfada kıtalardan,

78. sayfada evcilleşmenin ne olduğundan,

79. sayfada buğday ile ekmek ilişkisinden,

82. sayfada ayinin ne olduğundan,

85. sayfada makasçılık ve satıcılık mesleğinden,

90. sayfada basit makinalardan,

99. sayfada kuzey yıldızından,

103. sayfada tekrardan dikenlerin işlevinden sohbetler ettik.

Küçük bir çocuk kitabının içeriğinin hem gerçek hayatla hem de Milli Eğitim Bakanlığı’nın kazanımları ile doğrudan alakalı olmasının hikâye kitaplarının önemini bir kere daha keşfetmemiz için bir fırsat sunuyor. Peki, bu tespit ne işe yarayabilir? Bakış açımız nasıl olmalı?

Bana kalırsa çocuklar hikâyeler dinlemeye başladıklarında bunalmıyorlar. Özellikle de sınıf öğretmenlerinin bu durumu çok iyi kullanarak derslerini dönüştürmesi mümkün. Hikâye anlatıcılığı konusunda kendimi geliştirmek istiyorum açıkçası. Daha iyi ya da farklı fikirleri olanlar var ise yazabilirler. Beraber öğreniriz…

Not: Küçük Prens kitabının 4. Bölümünde yetişkinlerin insanların kıyafetleriyle çok ilgilendiğini, asıl önemli olanın fikirler olduğunu vurgulayan bir bölüm var. Yalnız bunun üzerine bir iki cümle etmek isterim. Kitabın ilgili bölümünde şalvar ve fes ile Avrupa’ya giden bir Türk bilim insanı batıda kaale alınmaz. Ama bir devrimci lider 1920 yılında ( ki bu tarih kitapta bu şekilde verilmiştir ve tartışılır) kılık kıyafet kanunu çıkararak aynı bilim insanını bilimsel çalışmalar için gönderdiğinde batılı bilim insanları bu sefer tavrını değiştirip Türk bilim insanına değer verir.  Kitapta yukarıdaki olay anlatılır çocukların kılık kıyafete önem vermeyen ruhlarına vurgu yapılır. 

Son kısmın önemli noktası ise kitapta Atatürk’ten diktatör diye bahsedilmesidir. Çevirilerde devrimci dese de orijinalinde diktatör kelimesi kullanılmaktadır. Valla bir Fransız çıkıp Atatürk’e bunu söylüyorsa ( kitabın yazarı 1921’de Fransız ordusunda göreve başlayan bir savaş pilotu) biraz kasıt ararım. Çünkü hem kendisi hem de Atatürk benzer zamanlarda askerlik yapmış. 1. Dünya Savaşı’nı yorumlamış insanlardır. Kaldı ki o dönemin Avrupa’sında Atatürk’ü tanımayan bir asker olma ihtimali nerdeyse sıfır. Bu şartlar altında küçük prens kitabının yazarının çok da iyi bir niyet içinde olmadığını düşünebiliriz. 

Şahin Çevik

16 Mart 2018 İstanbul